Giải pháp then chốt ứng phó với biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu và sự nóng lên toàn cầu đang ảnh hưởng ngày càng rõ rệt đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội của nhân loại. Một trong những nguyên nhân chính của vấn đề này là do sự phát thải khí nhà kính từ các hoạt động sinh sống và sản xuất của con người. Vì vậy, giảm phát thải khí nhà kính được xem là một trong những giải pháp then chốt để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trước thực tế đó, tại phiên họp lần thứ 39 (tháng 10/2016), Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã chính thức công bố “Chương trình bù đắp và giảm phát thải Cacbon trong hàng không quốc tế” (Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation - CORSIA). Theo quy định của chương trình này, các hãng hàng không có tổng lượng phát thải CO2 từ các chuyến bay quốc tế lớn hơn mức phát thải trung bình (được ICAO công bố hàng năm) sẽ phải bù đắp hoặc cắt giảm phần phát thải chênh lệch đó. Việc bù đắp phát thải được thực hiện theo cơ chế mua bán Tín chỉ Cacbon (Carbon credit), nghĩa là các hãng hàng không có thể mua Tín chỉ Cacbon để đảm bảo mức giới hạn phát thải trung bình. Bằng cơ chế này, ICAO kỳ vọng CORSIA sẽ mang lại nguồn tài chính từ các hãng hàng không có lượng phát thải lớn để hỗ trợ, thúc đẩy các dự án và hoạt động có lợi cho môi trường như cải tiến công nghệ, sử dụng năng lượng tái tạo, trồng rừng...

Về lộ trình áp dụng CORSIA, theo quy định của ICAO, bắt đầu từ năm 2019, các hãng hàng không sẽ phải thực hiện việc giám sát và báo cáo lượng phát thải. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2021 - 2026, việc bù đắp phải thải chỉ áp dụng đối với các hãng hàng không thuộc các quốc gia chấp thuận tham gia CORSIA từ giai đoạn tự nguyện (2021 - 2023). Việc bù đắp phát thải sẽ chỉ bắt buộc thực hiện từ năm 2027. Với lộ trình như vậy, ICAO kỳ vọng sẽ giải quyết phần nào sự lo ngại về tác động của CORSIA đối với nền kinh tế của các quốc gia đang phát triển. Nguyễn Quốc Dũng (Phòng Nghiệp vụ Chứng nhận – Văn phòng Công nhận Chất lượng) Việc công bố chương trình CORSIA đánh dấu sự kiện lần đầu tiên một ngành công nghiệp riêng lẻ đã thống nhất và đưa ra được giải pháp mang tính toàn cầu về cắt giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời thể hiện quyết tâm của 193 nước thành viên ICAO trong việc thực hiện mục tiêu chung của ngành hàng không dân dụng: từ năm 2020 sẽ ngừng tăng phát thải CO2 và tới năm 2050 sẽ giảm lượng phát thải CO2 xuống bằng 50% so với năm 2005.

Chương trình nhận được sự hưởng ứng rộng rãi của các quốc gia trên thế giới, bao gồm các quốc gia có hoạt động hàng không quốc tế phát triển như Hoa Kỳ, Đức, Anh, Pháp, Úc, Canada, Nhật. Theo thống kê, tính đến tháng 6/2018, có 72 quốc gia, đại diện cho 80% lưu lượng hàng không toàn cầu, đã đồng ý tham gia chương trình CORSIA ngay từ giai đoạn tự nguyện (2012 - 2023).

Sự tham gia của Văn phòng Công nhận Chất lượng

Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là 1 trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu. Chính phủ Việt Nam đã có nhiều hành động thiết thực để góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Có thể nói, việc cắt giảm phát thải khí nhà kính không chỉ có ý nghĩa thiết thực đối với sự phát triển bền vững của quốc gia, mà còn thể hiện trách nhiệm của Việt Nam đối với vấn đề chung toàn cầu.

Với sự ra đời của chương trình CORSIA, việc giám sát và báo cáo phát thải CO2 hàng năm đã trở thành quy định bắt buộc đối với hầu hết các hãng hàng không của các quốc gia thành viên ICAO, trong đó có Việt Nam. Cũng theo quy định của CORSIA, bản báo cáo phát thải hàng năm của các hãng hàng không phải được thẩm tra bởi một tổ chức độc lập, và tổ chức thẩm tra độc lập này phải được công nhận bởi một cơ quan công nhận hoạt động phù hợp tiêu chuẩn ISO/IEC 17011. Đây là thách thức không nhỏ, vì hiện tại ở Việt Nam chưa có cơ quan công nhận nào cung cấp chương trình công nhận này.

Về phía Văn phòng Công nhận Chất lượng, ngay từ khi mới tiếp cận chương trình CORSIA, việc xây dựng chương trình công nhận tổ chức thẩm tra đáp ứng quy định của ICAO đã được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm và cấp bách. Điều này phù hợp với định hướng chung của Văn phòng là hỗ trợ hoạt động quản lý Nhà nước và thúc đẩy các cơ chế phát triển theo hướng bền vững, hội nhập quốc tế.

 Phát thải khí nhà kính là nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu.

Mặc dù lĩnh vực thẩm định, thẩm tra khí nhà kính có đặc thù khác biệt so với các lĩnh vực đánh giá sự phù hợp khác như chứng nhận hệ thống quản lý và chứng nhận sản phẩm, tuy nhiên, với bề dày kinh nghiệm 25 năm hoạt động trong lĩnh vực công nhận, cùng với sự hỗ trợ của Cơ quan An toàn Hàng không Châu Âu (EASA), hoạt động đào tạo chuyên gia và biên soạn tài liệu đã được Văn phòng Công nhận Chất lượng nhanh chóng triển khai một cách bài bản, hiệu quả. Tiếp theo đó, các hoạt động đánh giá tại văn phòng của tổ chức thẩm định, đánh giá chứng kiến, thẩm xét hồ sơ và ra quyết định cũng đã được thực hiện với tinh thần khẩn trương nhưng vẫn đảm bảo các yêu cầu về năng lực và tính khách quan.

Với sự nỗ lực đó, vào tháng 8/2020 vừa qua, Văn phòng Công nhận Chất lượng đã chính thức công nhận cho một tổ chức thẩm tra khí nhà kính của Việt Nam đủ năng lực tham gia chương trình CORSIA. Điều này không chỉ giúp các hãng hàng không nội địa dễ dàng tiếp cận dịch vụ thẩm tra báo cáo phát thải với chi phí và thời gian tối ưu, mà còn tạo tiền đề quan trọng để Văn phòng Công nhận Chất lượng tiếp tục xây dựng các chương trình công nhận trong lĩnh vực thẩm định và thẩm tra khí nhà kính nói chung, tạo nền tảng kỹ thuật để góp phần hỗ trợ Chính phủ đạt được các cam kết về cắt giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó biến đổi khí hậu.

Có thể nói, việc tham gia chương trình CORSIA thể hiện trách nhiệm xã hội, khẳng định vị thế, vai trò của Văn phòng Công nhận Chất lượng, cơ quan công nhận duy nhất của Việt Nam tham gia đồng thời hai Thỏa ước thừa nhận lẫn nhau của Diễn đàn Công nhận quốc tế (IAF) và Hiệp hội Công nhận Phòng thí nghiệm quốc tế (ILAC).

VietQ