Truy xuất nguồn gốc thuốc lá của EU và bài học phòng chống thuốc lá lậu cho Việt Nam

Ngày đăng: 06/05/2023
Thuốc lá là mặt hàng thường chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, khoảng cách giữa giá thành sản xuất và giá bán rất cao do phải đóng thuế tiêu thụ đặc biệt. Đây chính là sức hút ma lực cho hoạt động phi pháp như buôn bán, sản xuất thuốc lá nhái, giả, nhập lậu gây nhức nhối thời gian qua.

Buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu trốn thuế là những hoạt động phi pháp nhưng lại diễn ra ở khắp nơi trên thế giới bởi khoản lợi nhuận khổng lồ mà nó mang lại. Hậu quả là nhà nước thất thu ngân sách; môi trường kinh doanh bất bình đẳng; người kinh doanh hợp pháp bị thiệt hại uy tín, thương hiệu khi sản phẩm bị nhái, giả…; đặc biệt người tiêu dùng dễ bị mất tiền thật mà chỉ nhận lại sản phẩm kém chất lượng, mất an toàn khi sử dụng…

Thuốc lá là mặt hàng thường chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, khoảng cách giữa giá thành sản xuất và giá bán rất cao do phải đóng thuế tiêu thụ đặc biệt. Đây chính là sức hút ma lực cho hoạt động phi pháp như buôn bán, sản xuất thuốc lá nhái, giả, nhập lậu gây nhức nhối thời gian qua.

Hình ảnh biểu đồ truy xuất nguồn gốc thuốc lá. 

Châu Âu là thị trường bị ảnh hưởng nặng nề bởi nạn buôn bán thuốc lá bất hợp pháp. Để ngăn chặn hoạt động phi pháp này, ngày 15 tháng 12 năm 2017, Ủy ban Châu Âu đã ban hành quy định triển khai số (EU) 2018/574 về các tiêu chuẩn kỹ thuật để thiết lập và vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm thuốc lá. Sản phẩm thuốc lá điếu và thuốc lá tự cuốn sản xuất hoặc nhập khẩu vào liên minh Châu Âu phải áp dụng quy định từ ngày 20 tháng 5 năm 2019, đối với sản phẩm thuốc lá khác sẽ chịu tác động của quy định từ ngày 20 tháng 5 năm 2026.

Theo quy định, thuốc lá lưu thông trên thị trường Châu Âu ở tất cả các dạng bao gói (bao, tút, thùng…) phải được gắn mã định danh duy nhất. Các bên tham gia kinh doanh thuốc lá tại các nước thành viên thuộc Liên minh Châu Âu (EU) phải đăng ký trên nền tảng điện tử và cung cấp các thông tin chi tiết về nguồn gốc, sản xuất, vận chuyển và phân phối của sản phẩm. Một số thành phần quan trọng của hệ thống truy xuất nguồn gốc thuốc lá tại thị trường Châu Âu phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nêu trong quy định gồm:

Mã phân định đơn nhất cho tổ chức, cá nhân (người) phát hành mã phân định (ID issuers); Mã phân định đơn nhất cho từng gói thuốc lá (UIs); Mã phân định đơn nhất cho cấp bao gói cao hơn gói thuốc lá (tút, thùng thuốc lá).

Mã phân định cho tổ chức, cá nhân, nhà máy, phân xưởng, máy móc thiết bị tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm thuốc lá.

Vật mang dữ liệu (mã vạch, chip, thẻ quang học).

Hệ thống lưu trữ dữ liệu truy xuất (hệ thống chủ, hệ thống thứ cấp).

Thu thập và trao đổi dữ liệu truy xuất (thông tin di chuyển, thông tin giao dịch của sản phẩm).

Theo thông tin của Văn phòng Chống gian lận thương mại của Châu Âu (OLAF - European Anti-Fraud Office), đơn vị có nhiệm vụ phát hiện, điều tra và ngăn chặn gian lận thương mại của Liên minh Châu Âu, chống buôn lậu thuốc lá là nhiệm vụ trọng tâm hiện nay của OLAF. Kể từ khi quy định trên có hiệu lực triển khai, thông tin từ hệ thống truy xuất nguồn gốc thuốc lá đã hỗ trợ rất nhiều cho hoạt động phòng chống thuốc lá lậu tại thị trường Châu âu.

OLAF có thể xác định và theo dõi các xe tải và/hoặc công-te-nơ chở thuốc lá bị khai báo nhầm, hoặc cố tình khai báo thành hàng hóa khác tại biên giới Liên minh Châu Âu. OLAF trao đổi thông tin tình báo và thông tin theo thời gian thực với quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu và các nước thứ ba, nếu có bằng chứng rõ ràng các lô hàng là buôn lậu tại thị trường Châu Âu, các cơ quan chức năng quốc gia sẽ sẵn sàng và có thể can thiệp, ngăn chặn chúng kịp thời.

Một dẫn chứng điển hình, vào năm 2021, thông qua hoạt động của OLAF hơn 93 triệu điếu thuốc lá nhập lậu vào Liên minh Châu Âu, 372 tấn thuốc lá thô dùng để sản xuất thuốc lá bất hợp pháp đã bị bắt giữ và 253 triệu điếu thuốc lá bị tịch thu bên ngoài biên giới của Liên minh Châu Âu.

Việt Nam là thị trường hết sức béo bở để những kẻ bất chấp pháp luật buôn bán, kinh doanh thuốc lá phi pháp. Trong 5 năm tính đến đầu năm 2020, Việt Nam đã thu giữ hơn 53 triệu gói thuốc lá lậu, hơn 2.000 vụ việc liên quan buôn bán thuốc lá phi pháp đã được đưa ra tòa, hơn 10.000 kẻ phạm tội bị xét xử và hơn 70.000 trường hợp bị xử phạt.

 Thời gian qua, cơ quan chức năng đã xử lý nhiều vi phạm liên quan đến thuốc lá lậu.

Thực tế số lượng thuốc lá buôn bán bất hợp pháp tại thị trường Việt Nam còn lớn hơn nhiều lần so với số lượng bị bắt và hiện có xu hướng gia tăng trở lại kể từ cuối năm 2021, đầu năm 2022 sau thời gian giãn cách xã hội. Mặc dù các lực lượng chức năng đã tăng cường, tập trung phòng, chống thuốc lá lậu nhưng do địa bàn rộng, nhân sự và phương tiện thiếu thốn, các giải pháp hỗ trợ chưa đồng bộ nên việc kiểm soát thuốc lá lậu vẫn chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử với sản phẩm thuốc lá trên thị trường Châu âu là bài học chống gian lận hiệu quả và đáng để Việt Nam chúng ta học tập. Ngày 19 tháng 01 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định số 100/QĐ-Ttg phê duyệt Đề án triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc nên việc triển khai quy định và các yêu cầu đối với hệ thống truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm thuốc lá là hoàn toàn phù hợp với định hướng của nhà nước, xu thế hội nhập kinh tế và chuyển đổi số hiện nay.

Hy vọng các cơ quan chức năng, các đơn vị quản lý ngành sớm nghiên cứu ban hành quy định và triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc thuốc lá kinh doanh tại thị trường Việt Nam.

Vũ Hoàng Dương - VietQ

tin tức cùng chuyên mục:
Truy xuất nguồn gốc: Yếu tố cạnh tranh quan trọng cho sự tồn tại và phát triển sản phẩm OCOP (12 Lượt xem)
TCVN ISO 18091: Giúp chính quyền địa phương hiểu và thực hiện HTQLCL đáp ứng nhu cầu (16 Lượt xem)
Thông tư quy định kiểm tra nhà nước về chất lượng sản phẩm giúp đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng (14 Lượt xem)
Canada sửa đổi quy định về thực phẩm, dược phẩm và trang thiết bị y tế (30 Lượt xem)
Tiêu chuẩn - ‘cánh tay đắc lực’ trong quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam (28 Lượt xem)
Bảo vệ người tiêu dùng thông qua việc áp dụng ISO 22458 (27 Lượt xem)
Các yếu tố nền tảng của ISO 9001:2015 (44 Lượt xem)
Xây dựng tiêu chuẩn về thiết kế nhà ở riêng lẻ (33 Lượt xem)
Sửa đổi Luật CLSPHH: Thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng và thực hiện Nghị quyết của Chính phủ (34 Lượt xem)
Những vướng mắc, bất cập của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa cần sửa đổi (42 Lượt xem)
Yên Bái: Từng bước chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa (35 Lượt xem)
Xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (40 Lượt xem)
Lạng Sơn: Đẩy mạnh duy trì áp dụng, cải tiến HTQLCL ISO 9001 trong cơ quan hành chính (44 Lượt xem)
Truy xuất nguồn gốc - giải pháp hóa giải ‘cơn ác mộng’ hàng giả, hàng nhái (35 Lượt xem)
Hơn 8000 công trình chưa nghiệm thu PCCC đã đưa vào sử dụng (62 Lượt xem)
Dự kiến 5 giai đoạn triển khai áp dụng TCVN ISO 18091:2020 tại Việt Nam (56 Lượt xem)
TCVN 18091:2020 - công cụ đánh giá quản lý chất lượng tổng thể tại chính quyền địa phương (94 Lượt xem)
Năng suất trong mọi người (52 Lượt xem)
Ban hành 03 QCKT quốc gia về linh kiện, thiết bị của phương tiện giao thông đường sắt (46 Lượt xem)
Xây dựng tiêu chuẩn thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường Halal (51 Lượt xem)
HƠN 3000 DOANH NGHIỆP ĐƯỢC CHUYÊN GIA CỦA ICERT TƯ VẤN, ÁP DỤNG HIỆU QUẢ VÀ ĐẠT CHỨNG NHẬN THEO TIÊU CHUẨN QUỐC GIA VÀ QUỐC TẾ
ICERT Miền Bắc Công ty CP Tư vấn Chứng nhận Quốc tế ICERT
Mã số thuế: 0108091764
Địa chỉ:  Số 07, ngách 21, ngõ 168 Nguyễn Xiển, Hạ Đình, Thanh Xuân, Tp. Hà Nội
Hotline: 0963 889 585

Tel: 024 6650 6199
Email: hn@icert.vn
DMCA.com Protection Status
ICERT Miền Trung Công ty CP tư vấn chứng nhận Quốc tế ICERT CENTRAL
Mã số thuế: 0401783654
Địa chỉ: K171/63 Trần Thái Tông, Phường An Khê, Quận Thanh Khê, Tp. Đà Nẵng
Hotline: 0919 651 159
Email: dn@icert.vn

 
ICERT Miền Nam Công ty CP tư vấn chứng nhận Quốc tế ICERT GLOBAL
Mã số thuế: 0316085828
Địa chỉ: Tầng 4, 232/1/33 đường Bình Lợi, Phường 13, Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh
Hotline: 0963 889 585

Tel: 028 6271 7639
Email: hcm@icert.vn
 
Hotline 24/7: 0963 889 585
Nhắn tin zalo ICERT