TCVN 13910-1:2024 về hệ thống giao thông thông minh

Giao thông luôn được coi là huyết mạch của mỗi đô thị hay mỗi quốc gia. Đối với bất kỳ một thành phố nào, việc phát triển hạ tầng giao thông luôn là lựa chọn hàng đầu trong ưu tiên phát triển của thành phố.

Cũng chính vì vậy, giao thông thông minh (ITS) là một trong những thành phần quan trọng nhất để hình thành nên đô thị thông minh và thường được lựa chọn là hạng mục đầu tư khởi đầu khi xây dựng đô thị thông minh.

Hệ thống ITS là hệ thống các ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến hướng tới mục tiêu cung cấp các giải pháp, dịch vụ hữu ích cho người và phương tiện tham gia giao thông, giúp tổ chức giao thông an toàn, thuận tiện hơn và hạn chế các tai nạn, sự cố khi tham gia giao thông.

ITS sử dụng các tiến bộ của công nghệ thông tin và viễn thông để liên kết giữa con người, hệ thống đường giao thông và phương tiện giao thông lưu thông trên đường thành một mạng lưới thông tin và viễn thông phục vụ cho việc lưu thông tối ưu trên đường cao tốc.

ITS có sự tham gia của các thành phần con người, phương tiện tham gia giao thông, cơ sở hạ tầng giao thông và các ứng dụng tiên tiến về công nghệ thông tin và viễn thông nhằm giảm thiểu vai trò của con người trong điều hành hoạt động giao thông. Khi con người không còn vai trò gì thì sẽ đạt đến mức tự động hóa. Đây chính là mục tiêu cao nhất của ITS.

Để đạt được mục tiêu này, ITS phải có 3 giai đoạn đó là thu thập thông tin, xử lý thông tin và đưa thông tin được xử lý tới người tham gia giao thông. Tuy nhiên để hệ thống vận hành hiệu quả vào cuộc sống thì việc hiểu các yêu cầu đối với định nghĩa dữ liệu ITS cần phải được nắm rõ. 

Hệ thống ITS đang là một trong những thành phần quan trọng nhất để hình thành nên đô thị thông minh của mỗi quốc gia. Ảnh minh họa

Theo hướng dẫn tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13910-1:2024 ISO 14817-1:2015 Hệ thống giao thông thông minh - Từ điển dữ liệu trung tâm ITS - Phần 1: Yêu cầu đối với định nghĩa dữ liệu ITS do Bộ Giao thông vận tải đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố đã đưa ra các hướng dẫn về cấu trúc lôgic (khung) và nội dung (vật chất) dữ liệu của từ điển dữ liệu (DD) hệ thống giao thông thông minh (ITS).

Cụ thể, tiêu chuẩn này quy định khung được sử dụng để xác định và định nghĩa tất cả các khái niệm dữ liệu; Thuộc tính siêu dữ liệu được sử dụng để mô tả, chuẩn hóa và quản lý từng khái niệm dữ liệu được xác định trong khung này; Các yêu cầu được sử dụng để ghi lại các định nghĩa này; Quy ước đặt tên cho các khái niệm dữ liệu; Một tập hợp các khái niệm dữ liệu được ưu tiên trong miền ITS; Phương pháp mô hình hóa dữ liệu để xác định các khái niệm dữ liệu ITS, khi được sử dụng.

DD hỗ trợ các khái niệm dữ liệu xuất phát từ bất kỳ số lượng phương pháp và/hoặc kỹ thuật kiến trúc hệ thống quốc tế, khu vực hoặc quốc gia nào. Các định dạng dữ liệu phổ biến và các quy trình vận hành sẽ dễ dàng di chuyển và khả năng tương tác giữa các phương pháp tiếp cận như vậy.

Sổ đăng ký khái niệm dữ liệu là một từ điển dữ liệu điện tử hỗ trợ một số tính năng bổ sung. Hệ thống đăng ký khái niệm dữ liệu ITS trung tâm (CIDCR) đề cập đến việc triển khai cụ thể của cơ quan đăng ký khái niệm dữ liệu ITS được vận hành dưới sự bảo trợ của ISO / TC 204 (Ban kỹ thuật quốc tế về hệ thống giao thông thông minh). Thuật ngữ “cơ quan đăng ký khái niệm dữ liệu” có thể đề cập đến CIDCR và/hoặc bất kỳ cơ quan đăng ký khái niệm dữ liệu quốc gia hoặc khu vực nào khác được lựa chọn để phù hợp tiêu chuẩn này.

Ngoài ra tiêu chuẩn này mô tả một mô hình khái niệm, nhưng không mô tả việc triển khai thực tế. Việc triển khai tiêu chuẩn này có thể sử dụng các khái niệm dữ liệu khác nhau, các siêu thuộc tính khác nhau hoặc các khái niệm dữ liệu khác nhau và các siêu thuộc tính khác nhau. Tuy nhiên, việc triển khai tuân thủ tiêu chuẩn này sẽ cung cấp ánh xạ rõ ràng đến và từ mô hình triển khai thực tế và siêu mô hình khái niệm được xác định tiêu chuẩn này. DD khu vực và quốc gia có tùy chọn áp dụng các định nghĩa khái niệm dữ liệu từ CIDCR, nhưng không bắt buộc.

Định dạng, siêu thuộc tính định dạng sẽ không được hiểu để ghi đè các hạn chế trong các siêu thuộc tính quy tắc kiểu dữ liệu hoặc giá trị hợp lệ. Bố cục cụ thể phụ thuộc vào kiểu dữ liệu của miền giá trị. Các đơn vị phải được xác định theo ISO 80000-1. Đối với các đơn vị liệt kê, chẳng hạn như thiết bị hoặc đơn vị của vấn đề, thước đo sẽ được xác định bằng cách sử dụng siêu thuộc tính này.

Trong mọi trường hợp, quy tắc giá trị hợp lệ sẽ không cho phép các giá trị không phù hợp với siêu thuộc tính Loại dữ liệu. Mặc dù định dạng trao đổi dữ liệu trừu tượng chính xác được xác định bởi siêu thuộc tính Loại dữ liệu, quy tắc giá trị hợp lệ có thể được sử dụng để ràng buộc thêm các giá trị hợp lệ. Ràng buộc phải được xác định chặt chẽ khi thích hợp để giảm thiểu kích thước mã hóa của thông tin đồng thời đáp ứng nhu cầu trao đổi dữ liệu.

An Dương - VietQ