ISO/IEC 17025 – Hệ thống quản lý giúp các phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn nâng cao chất lượng

ISO/IEC 17025 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng áp dụng cho phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn. Tiêu chuẩn này đưa ra các yêu cầu về hệ thống chất lượng, quản lý kỹ thuật đối với phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn nhằm nâng cao năng lực quản lý chất lượng các phép thử nghiệm/hiệu chuẩn.

Các thử nghiệm/hiệu chuẩn được thực hiện bằng phương pháp tiêu chuẩn, phương pháp không tiêu chuẩn và các phương pháp do phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn phát triển. Đây cũng là chuẩn cứ để các tổ chức công nhận thực hiện đánh giá, công nhận năng lực phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn.

Phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn được công nhận chính là tiền đề cho việc thừa nhẫn lẫn nhau, song phương hoặc đa phương về kết quả thử nghiệm và hiệu chuẩn để tránh kiểm tra nhiều lần tiến đến chỉ cần kiểm tra một lần, cấp một giấy chứng nhận và được chấp nhận ở mọi nơi.

Công nhận phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn là để phục vụ cho giao lưu thương mại giữa các nước, khu vực và quốc tế, góp phần thúc đẩy giao lưu về kinh tế, khoa học kỹ thuật làm cho sản phẩm nhanh chóng vươn xa và hội nhập vào thị trường khu vực và thế giới.

Lợi ích đem lại khi áp dụng tiêu chuẩn, nâng cao năng lực kỹ thuật và quản lý của phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn; Đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy của kết quả thử nghiệm/ hiệu chuẩn; Tạo điều kiện thừa nhận kết quả thử nghiệm/ hiệu chuẩn giữa các đơn vị áp dụng; Hoà nhập hoạt động công nhận phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn của Việt Nam và các nước trong khu vực và quốc tế.

Từ khi được đưa vào áp dụng tại Việt Nam, ISO/IEC 17025 (trước đây là Guide 25) luôn được các PTN nghiên cứu, áp dụng ngày càng nhiều về số lượng, mở rộng nhiều về lĩnh vực, khu vực. Tính đến nay đã có hơn 1.000 PTN được công nhận ở khắp các tỉnh thành trên cả nước, bao gồm cả các PTN thuộc các cơ quan nhà nước, quân đội, doanh nghiệp. Nhiều nhất vẫn tập trung tại các tỉnh thành lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, ..

Với xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng, nhu cầu áp dụng ISO/IEC 17025 trong hoạt động quản lý chất lượng các phép thử nghiệm/hiệu chuẩn ngày càng phát triển, đòi hỏi các PTN luôn cải tiến và nâng cao năng lực về quản lý và kỹ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Hiện nay, liên quan đến hoạt động thử nghiệm/hiệu chuẩn, nhiều văn bản của Chính phủ đã đưa ra yêu cầu các PTN phải áp dụng quản lý theo ISO/IEC 17025, như Nghị định 105/2016/NĐ-CP về lĩnh vực đo lường, Nghị định 107/2016/NĐ-CP về lĩnh vực đánh giá sự phù hợp, Nghị định 62/2016/NĐ-CP về lĩnh vực thử nghiệp chuyên ngành VLXD.

Những năm gần đây, việc ý thức và đưa vào áp dụng quản lý PTN theo chuẩn mực ISO/IEC 17025 cũng bắt đầu diễn ra, đa số các PTN đã và đang áp dụng ISO/IEC 17025 đều thuộc các cơ quan nhà nước, sử dụng nguồn ngân sách và chủ yếu phục vụ quản lý nhà nước trong phạm vi chuyên ngành. Các PTN được công nhận cũng hạn chế về số lượng chỉ tiêu do năng lực kỹ thuật cũng như trình độ tay nghề của các thử nghiêm/hiệu chuẩn viên, đặc biệt là các PTN tại các tỉnh thuộc Tây Nguyên, miền trung và các tỉnh lân cận khác, việc áp dụng HTQL ISO/IEC 17025 tại các PTN chưa đạt được hiệu quả, chưa mang tính đồng bộ

Mặt khác, với những định hướng phát triển, mở rộng các cửa khẩu tại các tỉnh Tây Nguyên theo Quyết định số 1194/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong đó có nội dung: Định hướng phát triển hệ thống cửa khẩu và khu kinh tế Đến năm 2030, điều này giúp hàng hóa xuất nhập được lưu thồng nhiều hơn, song song với đó đòi hỏi phải kiểm soát được chất lượng sản phẩm xuất nhập khẩu Do vậy, đòi hỏi sự phục vụ của các phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn trong các lĩnh vực tương ứng.

Ngoài ra, nhằm đảm bảo phát triển bền vững, lĩnh vực kiểm soát chất lượng môi trường sinh thái cũng rất cần quan tâm. Để thực hiện mục đích phục vụ quản lý nhà nước và phát triển kinh tế Vùng Tây Nguyên, đòi hỏi phải có các PTN đủ năng lực về kỹ thuật và quản lý, đủ độ tin cậy, chính xác và tính kịp thời. Để thực hiện mục đích phục vụ quản lý nhà nước và phát triển kinh tế Vùng Tây Nguyên, đòi hỏi phải có các PTN đủ năng lực về kỹ thuật và quản lý, đủ độ tin cậy, chính xác và tính kịp thời.

Sớm nắm bắt được sự cần thiết của việc áp dụng HTQL ISO/IEC17025 vào hoạt động của các PTN, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 4 (Trung tâm) đã chủ trì thực hiện nhiệm vụ Nhân rộng áp dụng hệ thống quản lý ISO/IEC 17025 cho các phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn khu vực Tây Nguyên, miền Trung và miền Nam nhằm thúc đẩy nhận thức, nâng cao năng lực quản lý các phép thử nghiệm/hiệu chuẩn tại các PTN phù hợp chuẩn mực quốc tế ISO/IEC 17025. Đây là nhiệm vụ thuộc Chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm 2020”.

Cụ thể, Trung tâm đã thực hiện việc phổ biến kiến thức cơ bản về ISO/IEC 17025, lựa chọn các PTN để đào tạo, hướng dẫn xây dựng, áp dụng thành công ISO/IEC 17025 và được đánh giá công nhận đạt chuẩn.

Kết quả mà nhiệm vụ đem lại là điều tra, khảo sát ban đầu về thực trạng hoạt động của 40 PTN thuộc các lĩnh vực như nông sản, thực phẩm, vật liệu xây dựng, điện,... tại các tỉnh Tây Nguyên; Tổ chức thành công 04 Hội thảo phổ biến, hướng dẫn áp dụng ISO/IEC 17025 tại 4 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông, Lâm Đồng, với sự tham dự của khoảng 250 người đến từ các PTN, cán bộ của các cơ quan quản lý liên quan; Xây dựng được Bộ tài liệu đào tạo về hệ thống quản lý năng lực phòng thử nghiệm/hiệu chuẩn theo ISO/IEC 17025; Thực hiện đào tạo, hướng dẫn xây dựng, áp dụng HTQL ISO/IEC 17025 cho 29 PTN và có hơn 25 PTN đã được đánh giá công nhận bởi các tổ chức Công nhận; Tổ chức thành công 01 Hội thảo Chia sẻ kinh nghiệm áp dụng thành công hệ thống quản lý ISO/IEC 17025 với hơn 50 lượt đại biểu tham dự.

Với những kết quả đạt được như trên, nhiệm vụ đã giúp các doanh nghiệp trong hoạt động thử nghiệm/hiệu chuẩn thúc đẩy được nhận thức, kiến thức về quản lý của các cấp quản lý và nhân viên đang làm việc tại PTN. Giúp các phòng thử nhiệm/hiệu chuẩn tham gia vào nhiệm vụ nâng cao năng lực về kỹ thuật và quản lý, đủ độ tin cậy, cung cấp các kết quả thử nghiệm/hiệu chuẩn được chính xác và tính kịp thời.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Trung tâm cũng gặp phải những khó khăn, vướng mắc như tình hình dịch bệnh do Covid-19 bùng phát, sự thay đổi phiên bản của tiêu chuẩn ISO/IEC 17025:2005 sang phiên bản ISO/IEC 17025:2017 làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện. Tuy nhiên, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đặc biệt là lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, lãnh đạo Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã trực tiếp chỉ đạo và tạo điều kiện cộng với sụ tham gia, phối hợp thực hiện nhiệt tình từ các PTN đã giúp Trung tâm hoàn thành nhiệm vụ đề ra và đạt được các kết quả đáng khích lệ.

Có thể nói kết quả của nhiệm vụ đạt được là tiền đề việc áp dụng HTQL ISO/IEC 17025 vào hoạt động các PTN được nhân rộng ra đối với các tổ chức thử nghiệm/hiệu chuẩn khác trên cả nước. Để thực hiện được điều này, trong thời gian tới cần có thêm các chính sách hỗ trợ cho những doanh nghiệp để các doanh nghiệp có thể tiếp tục duy trì áp dụng và cải tiến HTQL.

VietQ